To jedna z najczęściej występujących kobiecych infekcji. Wywołuje ją zazwyczaj patogen z rodziny drożdżaków, Candida albinans, stąd schorzenie określamy często drożdżycą, drożdżakowym zapaleniem pochwy lub kandydozą. Kiedy intruz dostanie się do kobiecego organizmu, szybko zyskuje przewagę nad bytującymi tam, dobrymi bakteriami. Jak rozpoznać jego obecność?
Objawy
Jednym z głównych, choć niekoniecznie najbardziej charakterystycznym, objawem choroby jest uporczywe swędzenie okolic intymnych, które wzmaga się podczas leżenia w łóżku czy w trakcie brania ciepłej kąpieli (środowisko ciepłe i wilgotne). Mimo, że ta dolegliwość pojawia się u 90 proc. cierpiących na kandydozę pochwy, świąd trudno uznać za czynnik, świadczący jednoznacznie o pojawieniu się schorzenia – swędzenie może mieć przecież bardzo wiele przyczyn.„Na szczęście” grzybica pochwy często daje o sobie znać także za pomocą innych symptomów, z których najbardziej typowe to gęste, białe upławy, o konsystencji określanej jako serowata, twarożkowa lub grudkowa, a której zapach można porównać do pleśni lub drożdży. U wielu pacjentek pojawia się też bolesność i pieczenie, które nasila się zwłaszcza po stosunku oraz w czasie oddawania moczu, obrzęk i zaczerwienienie błony śluzowej narządów intymnych, a czasami także ból w podbrzuszu.
Dodatkowymi objawami, które mogą sugerować grzybicę pochwy, są: częste oddawanie moczu, uczucie nieopróżnionego do końca pęcherza moczowego, ból i pieczenie w czasie oddawania moczu, zmiany w wyglądzie sromu (pęknięcia skóry), bolesne miesiączki, zapalenie jajników, zapalenie nerek, opryszczka narządów płciowych, a nawet nerwica. Opisane dolegliwości są jednak bardziej typowe dla przewlekłej i nawracającej postaci zakażenia. Wówczas upławy czy zmiany skórne mogą nie wystąpić wcale. Warto też zauważyć, że – według szacunków, u 5 do 55 proc. kobiet infekcja może przebiegać bezobjawowo.
Przyczyny
Kandydoza narządów płciowych pojawia się najczęściej u kobiet w przedziale wiekowym 16 – 30 lat, z uwagi na przypadającą na ten okres zwiększoną aktywność seksualną. Warto zaznaczyć, że każda kobieta we wspomnianym przedziale wiekowym znajduje się w grupie ryzyka któregoś rodzaju grzybicy. Obecność Candida albicans w kobiecych narządach płciowych nie zawsze jednak świadczy o infekcji – czasem patogeny żyją w kobiecym organizmie przez lata i zupełnie nie dają o sobie znać. A jednak, grzybica pochwy jest zazwyczaj spowodowana właśnie przez „samozarażenie” – wywołują ją mikroorganizmy, bytujące w organizmie. Kwestia tego, czy zaatakują, zależy prawdopodobnie od kondycji układu odpornościowego. Możliwe, że to właśnie z tego powodu do nawrotu choroby często dochodzi u pacjentek pod koniec drugiej fazy cyklu miesięcznego. Wtedy to w kobiecym organizmie rośnie stężenie progesteronu, hamującego działanie części systemu odpornościowego. Drugą ważną, po zmianie poziomu hormonów, przyczyną wpływającą na rozwój choroby, są antybiotyki. Czasami niepokojące objawy pojawiają się już po dwóch dniach stosowania kuracji. To dlatego, że puste miejsca (wolne receptory na nabłonkach) po zabitych mikroorganizmach, szybciej niż dobre bakterie Lactobacillus, wypełniają właśnie sprytne drożdżaki.Przyczyn pojawienia się drożdżaków może być więcej, to m.in. nieodpowiednia higiena intymna (niewystarczająca lub nadmierna, np. irygacje), niedopasowana bielizna, kąpiele w basenach, korzystanie z publicznych toalet, dieta obfitująca w duże ilości cukru i węglowodany proste (białe pieczywo, biała mąka, ryż), niedobory witaminy z grupy B lub żelaza, zmiany hormonalne (np. klimakterium, terapia hormonalna, antykoncepcja, stosowanie wkładek domacicznych, spirali, środków plemnikobójczych), zbyt gwałtowne współżycie, współżycie w okresie miesiączki, siedzący tryb życia, długotrwały stres czy osłabienie po chorobie. Na zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na kandydozę pochwy narażone są też kobiety, zmagające się z cukrzycą, niedokrwistością bądź otyłością.
Leczenie
W przypadku pojawienia się niepokojących dolegliwości i podejrzenia u siebie zakażenia, należy skontaktować się z ginekologiem, w celu ustalenia właściwej diagnozy oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia. Z uwagi na to, że niektóre objawy kandydozy pochwy są podobne do tych, które pojawiają się w przypadku innych kobiecych schorzeń, niezwykle ważne jest, by po zaobserwowaniu wyżej opisanych, niepokojących sygnałów, nie zwlekać z wizytą i jak najszybciej zasięgnąć fachowej porady. Wczesne rozpoznanie jest niezwykle ważne dla przebiegu i efektywności leczenia.
Warto jednak pamiętać, że w przypadku grzybicy pochwy, leczenie zależy od rodzaju grzyba, który wywołał chorobę. By złagodzić dolegliwości, lekarz może więc najpierw przepisać preparat przeciwgrzybiczy o szerokim spektrum działania – dopochwowy lub doustny, zaś w określeniu rodzaju patogenu pomaga specjalne badanie laboratoryjne, tzw. antymykogram. Po otrzymaniu jego wyniku możliwe jest wdrożenie terapii wymierzonej w konkretne rodzaje patogenów. Kuracja polega najczęściej na podawaniu miejscowych, czyli dopochwowych leków. W przypadku przebiegającej gwałtownie lub nawracającej infekcji, stosuje się także preparaty przeciwgrzybicze doustne (globulki, tabletki). Niestety, podobnie jak inne zakażenia grzybicze, kandydoza pochwy może powracać. W tym przypadku, częściej niż przy infekcjach bakteryjnych, lekarze zalecają terapię także dla partnera seksualnego oraz zachowanie wstrzemięźliwości płciowej. Mężczyźni zazwyczaj nie odczuwają dolegliwości związanych z zakażeniem, ale mogą być jej nosicielami. W przypadku grzybicy pochwy, leczenie trwa zazwyczaj od 7 do 14 dni. Po jego zakończeniu specjalne badanie na posiew pozwoli się upewnić, czy aby na pewno po patogenach nie ma już śladu.
Konsekwencje braku leczenia
Ważne, by leków nie odstawiać zbyt wcześnie – nawet w sytuacji pozornego ustąpienia objawów, bo takie działanie zwiększa ryzyko przejścia choroby w stan przewlekły i ma konsekwencje podobne do zupełnego zaniechania leczenia. Zakażenie może się przenieść w inne miejsca, np. na krocze, pępek i pachwiny, co objawia się powstaniem w tych miejscach krostkowych wykwitów. W skrajnym przypadku chorobotwórcze grzyby mogą się rozprzestrzenić po całym organizmie, wywołując tym samym zakażenia układowe np. układu płucnego czy pokarmowego. Innym powikłaniem grzybicy pochwy może być opryszczka narządów płciowych Herpes simplex, nawracające infekcje jajników i pęcherza moczowego, zmiany dysplastyczne szyjki macicy, ropne zapalenie błony śluzowej macicy, zapalenie narządów miednicy mniejszej, zwiększona podatność na choroby przenoszone drogą płciową, niepłodność jajowodowa, a u kobiet ciężarnych – poronienia lub problemy z donoszeniem ciąży, zakażenie błon płodowych, zakażenie płynu owodniowego, ropień krocza, poporodowe zapalenie błony śluzowej macicy bądź niska masa urodzeniowa niemowląt.
Po zakończeniu terapii grzybicy pochwy warto odbudować mikroflorę narządów płciowych probiotykami – zwłaszcza doustnymi, ponieważ rezerwuar Candida albicans bardzo często pochodzi z jelit. Szczególnie polecany jest w tym przypadku probiotyk dopochwowy, który stosuje się m.in. w celu przywrócenia lub uzupełnienia flory bakteryjnej narządów płciowych i utrzymania ich właściwego pH. Jest zalecany wspomagająco w leczeniu różnego rodzaju infekcji pochwy, zapobieganiu infekcjom układu moczowo-płciowego oraz do stosowania profilaktycznie we wszelkich sytuacjach, w których dochodzi do zaburzenia równowagi flory kobiecych narządów intymnych. Stosowanie dobrego doustnego probiotyku ginekologicznego ogranicza rozwój drożdżaków i blokuje ich migrację z odbytu do pochwy.